อาสาสมัครป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน หรือที่เรียกกันโดยทั่วไปว่า “อปพร.” ซึ่งเป็นอาสาสมัครที่เกิดขึ้นตามกฎหมายป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน พ.ศ. 2522 ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 22 มีนาคม 2522 โดยบทบัญญัติมาตรา 26 กำหนดให้จัดตั้งหน่วยอาสาสมัครขึ้นทุกเขตในกรุงเทพมหานครและทุกอำเภอทั่วราชอาณาจักร เพื่อช่วยเหลือในการป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน ดังนั้น กระทรวงมหาดไทยจึงได้ร่วมกับจังหวัด อำเภอ และเทศบาลต่าง ๆ จัดให้มีการฝึกอบรม อปพร. ขึ้น โดยในช่วงแรกมีผู้ที่ผ่านการฝึกอบรมเพียง 13,390 คน ทำให้ไม่เพียงพอต่อภารกิจและไม่ครอบคลุมทุกพื้นที่ ต่อมาในปี 2531 ได้มีการจัดฝึกอบรมเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ทำให้มีกำลัง อปพร. ทั่วประเทศ จำนวน 630,844 คน และมีศูนย์ อปพร. จำนวน 8,790 แห่ง (ข้อมูล ณ วันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2567) โดยกระทรวงมหาดไทยมีเป้าหมายที่จะให้มี อปพร. จำนวน 1 ล้านคน หรือร้อยละ 2 ของประชากรในแต่ละพื้นที่ เพื่อให้เป็นผู้ช่วยเหลือสนับสนุนภาคราชการในการป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย